- ناخدای شیرازی (خُ یِ)
میرزامحمد حسین شیرازی از شاعران قرن سیزدهم هجری است. وی به سفارت از طرف دولت ایران به بنگالۀ هند رفت. در زمان تألیف تذکرۀ صبح گلشن در کلکته به شغل تجارت مشغول بوده است، صاحب تذکرۀ مزبور آرد: ’بعض سخنوران عجم را دیده و مدتی با قاآنی و وصال مواصلت گزیده، الی الآن از انواع شعر او را اتفاق نظم پنجاه هزار بیت افتاده’ و صاحب ریحانه الادب آرد: ’از آثار قلمی او کتاب انیس العارفین است و آن مثنوی فارسی است که در سال هزار و دویست و نود و پنجم هجرت نظم کرده. و این کتاب در لکهنو چاپ (شده) و حاوی حکایات نافعۀ بسیاری از فتحعلی شاه قاجار است. سال وفاتش به دست نیامد’. اینک نمونه ای از اشعار او به نقل از تذکرۀ صبح گلشن:
چون موج بحر عصیان طغیان کند ز هر سو
در کشتی می افکن ساقی تو ناخدا را.
#
سحر از در تحیر بسرای دوست رفتم
به یک آستانه دیدم سر رند و پارسا را.
#
مگر مینای ساقی گشت خالی
که از صهبای غم سرشارم امشب.
#
مراچو خانه بهشت است و یار حور بهشت
چه حاجتم به تماشای باغ و دامن کشت ؟
#
بکوی عشق کس محرم نباشد
در آن ره همرهی جز غم نباشد
چون موج بحر عصیان طغیان کند ز هر سو
در کشتی می افکن ساقی تو ناخدا را.
#
سحر از در تحیر بسرای دوست رفتم
به یک آستانه دیدم سر رند و پارسا را.
#
مگر مینای ساقی گشت خالی
که از صهبای غم سرشارم امشب.
#
مراچو خانه بهشت است و یار حور بهشت
چه حاجتم به تماشای باغ و دامن کشت ؟
#
بکوی عشق کس محرم نباشد
در آن ره همرهی جز غم نباشد